Radiale versus gefocusseerde shockwave therapie

Binnen Fitplan passen we twee technieken voor shockwave therapie toe; de radiale (RSWT) en de gefocusseerde shockwave (FSWT). Beiden hebben ze hun eigen toepassingsgebieden, maar een combinatie van beide is ook zeker mogelijk. In deze blog vertellen we over de overeenkomsten, de verschillen, indicaties en wat dit voor u als patiënt, of als mede-behandelaar, betekent.

Wetenschappelijk goed onderbouwd

Shockwave therapie, u bent er vast wel eens mee in aanraking gekomen of hebt er iets over gehoord. Het is namelijk één van de best onderbouwde therapieën die we als fysiotherapeut tot onze beschikking hebben voor het behandelen van chronische pijn. Shockwave is effectief waar andere therapieën het af laten weten of het vormt juist een goede aanvulling.

De meeste fysiotherapie praktijken werken alleen met RSWT om de eenvoudige reden dat het een betaalbare techniek is voor het opwekken van shockwaves. Bij Fitplan in Leeuwarden hebben we ervoor gekozen om de twee technieken te combineren. RSWT en FSWT hebben namelijk elk hun eigen specifieke karakteristieken en toepassingen. Hierdoor kunnen ze heel effectief binnen een behandeltraject naast elkaar worden gebruikt. In de tabel hieronder wordt dat verduidelijkt.

AandoeningFSWTRSWTCombinatie
Calcificerende tendinopathieX  
Chronische enthesopathieënX  
Diepe triggerpointsX  
ErectiestoornissenX  
(Slecht-genezende) wondenX  
LymfoedeemX  
Chronisch pelvisch pijn syndroomX  
PseudartroseX  
BotpathologieënX  
Oppervlakkige triggerpoints X 
Shockwave acupunctuur X 
Greater trochanteric pain syndromeXXX
Chondropathie patellaeXXX
Mediaal tibiaal stress syndroomXXX
TendinopathieënXXX
Plantaire fasciopathieXXX
Acuut en chronisch cervicaal/ lumbaal pseudoradiculair syndroomXXX
Acute en chronische rugpijnXXX
Myofasciale pijnXXX
MetatarsalgieXXX
SpasticiteitXXX
Tabel 1. Behandeling van aandoeningen met RSWT en/of FSWT

Wat zijn de effecten van shockwave therapie?

Vanuit de wetenschap begrijpen we de werkingsmechanismen achter RSWT en FSWT steeds beter, maar geheel duidelijk is het nog altijd niet. De consensus is nu dat FSWT vooral op celniveau aangrijpt. RSWT werkt meer op structuur- en weefselniveau. Dit is de reden dat shockwave-experts zoals Fitplan de twee technieken graag combineren.

Bij veel indicaties kun je via lokale stimulering van de celwerking met FSWT de regeneratie op gang helpen en het ontstekingsproces beïnvloeden. Het aangrijpen op weefselniveau, wat met RSWT gebeurt, past weer perfect binnen het fysiotherapeutische denken in functionele units. Op die manier wordt, los van het lokale herstelproces, in grotere mate de totale regio of zelfs het hele lichaamsdeel in het herstel betrokken. RSWT is in staat om bijvoorbeeld hypertonie en triggerpoints aan te pakken voor een ‘instant effect’. Ook niet onbelangrijk, de patiënt stapt gelijk met een lekker gevoel van de behandelbank af.

De fysiologische effecten die shockwaves hebben op het herstel zijn samengevat in de tabel hieronder.

RSWTFSWT
Verhoogde microcirculatieVerhoogde microcirculatie en angiogenese
Verhoogde metabole activiteitVerhoogde metabole activiteit
Vrijkomen van substance PVrijkomen van substance P
 Stimulerende werking op stamcellen en neuronen
 Afgifte van groeihormonen
 Toegenomen celpermeabiliteit
 Ontstekingsremmend effect
Tabel 2. Fysiologische effecten van shockwave therapie.

De prikkelkarakteristieken van RSWT en FSWT verschillen

Voordat we verder gaan, moeten we eerst even wat verduidelijken. Eigenlijk mogen we radiale shockwaves helemaal geen shockwaves noemen. Technisch gezien zijn het namelijk drukgolven. In Engelstalige landen ook wel Pressure Wave Therapy of Extracorporeal Pulse Activating Therapy genoemd. In Nederland wordt echter wel gewoon de term radiale shockwave therapie gebruikt. Voor het gemak blijven wij dit ook doen.

Radiale shockwaves hebben een lange golflengte van 1.500 tot 15.000 mm met een lage intensiteit en zijn hierdoor te lang om te focussen. Ter vergelijking; de golflengte van FSWT is slechts 1,5 mm en daarmee dus 1.000x korter en wél te focussen. Bij FSWT is er sprake van een grotere hoeveelheid energie die in kortere tijd wordt afgegeven. Kortom, FSWT heeft een hogere energiedichtheid dan RSWT. Het laat zich raden dat dit in het lichaam een ander effect teweegbrengt.

Hoe worden radiale en gefocusseerde shockwaves gegenereerd?

Met RSWT worden radiale ballistische shockwaves bedoeld. Hierbij zet een luchtcompressor een projectiel in het ‘pistool’ in beweging. Dit projectiel tikt tegen het eindstuk van de behandelkop aan. Dit is de applicator. Deze applicator plaatsen we op de huid met contactgel als tussenstof. Dit zorgt voor een betere overbrenging van de shockwaves op en in het lichaam.

Gefocusseerde shockwaves worden door een elektro-hydraulische, piezo-elektrische of elektromagnetische bron opgewekt. De focus-kop zorgt ervoor de shockwaves convergeren en samenkomen in een focale zone. Dit is de plek waar de shockwavebundel zijn piek bereikt en zijn maximale effect heeft. Daarna neemt de kracht van de shockwaves weer af. De therapeutische zone is hierdoor wel groter dan de focale zone.

Elektromagnetisch opgewekte gefocusseerde shockwaves zijn heel nauwkeurig te doseren en makkelijk te richten waardoor ze vrijwel niet pijnlijk zijn. Op die manier belastten we andere weefsels tussen de behandelkop en de therapeutische zone niet of nauwelijks. De shockwaves komen namelijk in een relatief klein gebied aan.

Oppervlakkig vs. diep

Radiale shockwaves zijn divergerende golven. Dit betekent dat de meeste energie aan de oppervlakte (de eerste 2 cm) wordt afgegeven en de werking in de diepte steeds verder afneemt. Het zijn de huidafferenten die zo het meest worden geprikkeld en een scherpe sensatie of pijn in de (onder)huid kunnen veroorzaken tijdens de behandeling. Dit is overigens goed verdraagbaar voor de meeste patiënten en went veelal snel.

FSWT werkt juist in de diepte en is over het algemeen niet pijnlijk. Dit betekent dat, wanneer de behandelkop direct op de huid geplaatst wordt, alle weefsels op een diepte van 3 tot 12,5 cm onder de huid binnen de therapeutische zone vallen. Er is dus enige overlap met de therapeutische zone van RSWT. 

Voor FSWT zijn er speciale ‘stand-offs’ beschikbaar. Dit zijn opzetstukken die op de focuskop geplaatst kunnen worden om zo de afstand tussen behandelkop en focale zone te vergroten. Hiermee bepaal je de dieptewerking en de plaats van het focuspunt van de shockwaves. FSWT is dus de enige manier om diepere laesies te behandelen.

Steeds meer mogelijkheden met nieuwe applicatoren

In het geval van FSWT is er slechts één behandelkop beschikbaar. Eventueel aan te vullen met de eerdergenoemde stand-offs om de dieptewerking te reguleren. Door de relatief kleine focale zone is FSWT niet geschikt om grotere gebieden te behandelen.

Voor RSWT apparatuur zijn inmiddels meerdere applicatoren ontwikkeld. Deze zijn in verschillende soorten en maten te krijgen. Voor kleine en grotere oppervlakten of dieper of meer oppervlakkig gelegen structuren. De toepassing van RSWT wordt op die manier zo specifiek mogelijk gemaakt. Daarnaast zijn er speciale fascia en spine applicatoren ontwikkeld voor de behandeling van fascia en triggerpoints en behandeling van paravertebale musculatuur.

Shockwave gebruik in de praktijk

Zowel RSWT als FSWT kennen elk hun specifieke toepassingen met onderling een zekere mate van overlap. Welke vorm we gebruiken is dus afhankelijk van het soort aandoening en het effect dat we willen bereiken. Gaan we op cel- of op weefselniveau aangrijpen? Wat is de indicatie? Wat is het doel? Gaat het om een oppervlakkige of dieper gelegen structuur? De antwoorden op deze vragen bepalen welk apparaat of welke applicator we inzetten voor de behandeling.

Dan is het nog zaak om het apparaat goed in te stellen. De parameters voor de shockwaveprikkel (frequentie, aantal shocks, druk etc.) zijn indicatie-specifiek. Daarnaast kan het zijn dat de patiënt een lagere pijntolerantie heeft, waardoor we de intensiteit van de behandeling bij voorkeur wat lager starten. Dit zijn dus behoorlijk wat parameters om in te stellen, met onze ervaring is dat echter geen probleem.

Het stellen van de juiste diagnose blijft de belangrijkste stap. Een goede anamnese en lichamelijk onderzoek, eventueel aangevuld met echodiagnostiek, zijn cruciaal voor het algeheel slagen van de therapie.

Samengevat

RSWT als FSWT hebben hun specifieke indicaties, tegelijk is er sprake van een zekere overlap. Vooral bij aandoeningen tot 4 cm diepte met een relatief lage intensiteit. Wetenschappelijk onderzoek toont voor beide vormen een hoge effectiviteit, waarbij de combinatie van RSWT en FSWT een hogere tevredenheid onder patiënten geeft. 

Heeft u naar aanleiding van deze blog nog vragen of wilt vrijblijvend kennismaken met de shockwave behandelingen bij Fitplan? Op de pagina Shockwave leest u er alles over, op deze pagina staat ook een formulier voor een vrijblijvende intake.

Blog geschreven in samenwerking met Fyzzio, specialist in shockwave apparatuur

Mis niets: schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Met tips, exclusieve acties, start nieuwe trainingen, updates over team Fitplan, interessante blogs en achtergrondinformatie over klachten en onze behandelingen. Je kunt je op elk moment weer uitschrijven. Klik hier voor het archief.

Afspraak maken
Chat openen
Hallo!
Waarmee kunnen we je helpen?

Ps Een afspraak maak je eenvoudig online. Bel ons voor het wijzigen van je afspraak.